چل فەرموودە لە فەرموودەکانى پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم)

باشترینتان ئەو كەسەیە كە قورئان فێر دەبێ و كەسانی تریش فێر دەكات .1- خَیركُم مَن تَعَلَّمَ القُرێ‌نَ ۆعَلَّمهُ . ( رواه البخاری و الترمژی و أبو داود)

 2- إِتَّقِ الله حَيثُما كُنتَ وَأَتبِعِ السَّيئَةَ الحَسَنَةَ تَمحُها وَ خَالِقِ النْاسَ بِخُلُقٍ حَسَن . ( رواه أحمد والنسائي والحاكم والبيهقي )

لە هەر كات و حاڵەتدا بووی لە خوا بترسە و پارێزگاربە، بە شوێن هەڵە و تاواندا چاكە بكە ، تا بیسرێتەوە.. لەگەڵ

خەڵكی دا بە رەوشتی جوان هەڵس و كەوت بكە . 

3- وَالَّذي نَفْسي بِيَدهِ لاَ يُؤمِنُ أحَدُكُمْ حَتَّى أكُونَ أحَبَّ إلَيْهِ مِنْ نَفْسِهِ وَاهْلِهِ وَمَالِهِ والنَّاسِ أَجْمَعِينْ . ( رواه البخاري )

سوێند بەو كەسەی كە گیانی منی بە دەستە؛ هیچ كەس لە ئێوە ئیمانی نییە تاكو من لە خۆی و كەس و كاری و هەموو خەڵكی خۆشەویست تر نەبم لە لای .

4- المُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ المُسْلِمونَ مِنْ لِسانِهِ وَيَدِهِ . ( رواه مسلم و أبو داود)

موسڵمان ئەو كەسەیە كە موسڵمانان لە زمانی و دەستی بێوەی بن .

5- دَعْوَةُ المرِء المُسْلِمِ لأِخِيهِ بِظَهْرِ الغَيْبِ مُسْتِجابَةٌ .( رواه مسلم و أبو داود)

دۆعای مرۆڤی موسڵمان بۆ برای موسڵمان ، لە پاشملە ، لای خوای قبووڵە .

6- لَيسَ المُؤمِنُ بالطَّعّاَنِ ولاَ الّلعانِ وَلاَ الفاحِشِ وَلا البَذيء .( رواه البخاري و الترمذي )

بروادار تانە و تەشەر لێدەرو لەعنەت و نەفرینكەرو جوێن دەرو دەم پیس نی یە .

7- مَنْ كَانَ يُؤمِنُ بِاللهِ واليَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ ، وَ مَن كانَ يُؤمِنُ بِاللهِ واليَوْمِ الآخِرِ فَلْيَصِلْ رِحِمَه… وَمَنْ كَانَ يُؤمِنُ بِاللهِ واليَوْمِ الآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْراً أَو لِيَصْمُتَ . ( متفق عليه )

هەر كەس بروای بە خواو پاشە رۆژ هەیە با رێزی میوانی بگرێت… هەر كەس بروای بە خواو پاشە رۆژ هەیە با سیلەی رەحم بە جێ بئینێت و ئاموشۆی خزم و نزیكانی بكات… هەر كەس بر وای بە خواو پاشە رۆژ هەیە با قسەی چاك بكات یا بێ دەنگ بێت .

8- لا ێدْخُلُ الجَنَّەَ قَتّاتٌ . ( متفق علیه )

ئەو كەسەی كە گوێ بۆ قسەی خەڵكی هەڵدەخا و قسە چنی دەكات ناچێتە بە هەشتەوە .

9- لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَرحَم صَغيرَنَا وَيُوَقِّرَ كَبيرَنَا . ( رواه أبو داود بسند صحيح )

لە ئێمە نی یە كەسێك بۆ بچوكمان سۆز نەنوێنێ ورێزی گەورەمان نەگرێ .

10- لا تَباغَضُوا ، وَلا تَقَاطَعُوا ، وَلا تَحاسَدُوا ، وَلا تَدَابَرُوا ، وَكُونُوا عِبادَ اللهِ إخوَانَا . ( متفق عليه )

یەكتری مەبوغزێنن و (رقتان لە یەكتری نەبێت) پەیوەندیتان پێكەوە مەبچرێنن. بە یەكتری حەسوودی مەبەن. پشت لە یەكتری هەڵمەكەن و (ئاگاتان لە یەكتری بێت) ، هەمووتان بەندەی خوا و برای یەكتری بن..

11- آيةُ المُنافِقِ ثَلاثٌ ، إِذا حَدَّثَ كَذَبَ ، وَإِذا وَعَدَ أخلَفَ ، وَإِذا اؤْتُمِنَ خَانَ . ( متفق عليه )

نیشانەی ( دوو روو ) سێ شتە : كاتێ قسەی كرد درۆ بكات . كاێ بەڵێنی دا نەیباتە سەر . كاتێ سپاردەی لا دانرا خیانەتی تیا بكات .

12- لا يَستُرُ عَبدٌ عَبْداً في الدُّنيا إلاّ سَتَرَهُ الله يَوْمَ القِيَامَة .( رواه مسلم )

هەر كەسێك عەیب و ناتەواوی كەسێك لە دنیادا دابپۆشێت ؛ خوا لە پاشە رۆژدا عەیب و ناتەواوی ئەو كەسە دادەپۆشێت .

 13- سأَلَ رَجُلٌ رَسُولَ الله (صلى الله علية وسلم) : أيُّ الإسلام خَيرٌ ؟ قَالَ : تُطْعِمُ الطّعامَ وتَقَرَأُ السَّلام عَلى مَن عَرَفتَ  وَمَن لَم تَعرِف . ( متفق عليه )

پیاوێك لە پێغەمبەری خوای (صلی الله علیە وسلم) پرسی : چ جۆرە كردەوەیەكی موسڵمانانە چاكترە؟ فەرمووی : خۆراك ببەخشیت و ، سڵاو بكەیت لەوەی دەیناسیت و لەوەش كە نایناسیت .

14- مَن كَانَ في حَاجَةِ أَخيهِ كَانَ اللهُ في حَاجَتِهِ ، وَمَن فَرَّجَ عَن مُسِلمِ كُربَةً فَرَّجَ اللهُ عنه بها كُربَةَّ مِن كُرَبِ يَومِ القِيامَة .(رواه أبوداود)

هەركەس خەریكی كاروباری برایەكی بێت ، خوا كارو باری بۆ جێ بەجێ دەكات ، هەركەس نارەحەتیەك لەسەر موسڵمانێك لابەرێت ، خوا بەو هۆیەوە نارەحەتیەكی رۆژی دوایی بۆ لا دەبات .

15- أَلا أَنَبَّئُكُم بأكبَرَ الكَبائِر؟ قُلنا بَلى يا رسُولَ الله ، قالَ : الإشراكُ بِاللهِ ، وَعُقُوقُ الوَالدَينِ . وَكانَ مُتّكِئاً فَجَلَسَ فَقالَ : أَلا وَقَولُ شَهادةِ الزّور …. ( متفق عليه

ئایا لەگەورەترینی گوناهە گەورەكان ئاگادارتان كەمەوە ؟ ووتمان بەڵێ ئەی پێغەمبەری خوا . فەرمووی : هاوەڵ بریاردان بۆ خوا. سەرپێچى كردنی دایك و باوك . لەو كاتەدا شانی دادابوو پاشان دانیشت و فەرمووی : ئاگاداربن گەواهیدان و شایەتی درۆش …

16- عَن اِبنِ عُمَرَ قَال : أخَذَ رَسُولُ اللهِ بِمَنكِبي فَقالَ : كُن في الدُّنيا كأنَّكَ غريبٌ أَو عابِرُ سَبيلٍ . ( رواه البخاري )

لە دنیادا وەكو غەریبێك یا رێبوارێک  بژی .

17- عَجَبا لأمرِ المُؤمِنِ لا يَقضِي الله لَهُ قَضاءً إلا كانَ خَيراً لَهُ ، إنَّ أَصابَتهُ ضَرَّاءَ صَبَرَ فَكانَ خَيراً لَهُ وَإِن أَصابَتهُ سَرَّاءَ شَكرَ فَكانَ خيراً لَهُ . ( متفق عليه )

حاڵی بروادار زۆرجێگەى سەرسورمانە : خوا هەرچی بۆ بریار دەدا بەخێرى تەواو دەبێت . ئەگەر ئازار و نارەحەتی پێ گەیشت خۆی ئارام دەرگرێ و سەبر دەكا و سەرەنجام دەبێ ە خێر بۆی. ئەگەر خۆشی و شادیەكیشی پێ گەیشت سوپاسی خوا دەكاو سەرئەنجام ئەوەش دەبێ بەخێر بۆی .

18- لا تَحقِرَنَّ مِنَ المَعروفِ شَيئاً وَلَو أن تَلقى أَخاكَ بِوجَهٍ طَليق .( رواه مسلم )

لە كاری چاك و پەسەند هیچ شتێك بص نرخ سەیر مەكە ، ئەگەر ئەوەش بێت كە بە روویەكی خۆش و كراوەوە روو بەرووی براكەت ببی .

19- أُنظُروا إلى مَن هُوَ أسفَلَ مِنكُم ، وَلا تنظُروا إلى مَن هُوَ فَوقَكُم فَهُوَ أَجدرُ أَن لا تَزدَروا نِعمَة للهِ عَلَيْكُم . ( رواه مسلم )

سەیری لەخۆتان بەرەو خوارتر بكەن و مەروانن بۆ بەرەو ژوور تر لە خۆتان ، ئەمە شیاوترە بۆ ئەوەی كە بە بێرێزی سەیری ئەو نیعمەتانە نەكەن كە خودا پێ بەخشیون .

20- مَن رَدَّ عَن عِرضِ أَخيه رَدّ الله عَن وَجْهِهِ النارَ يَومَ القِيامةِ .

( رواه الترمژی و قال حدیپ حسن )

هەركەس لە ناموسی برایەكی پشتگیری بكات ، خوا لە پاشە رۆژدا ئاگر لە رووی دوور دەخاتەوە .

21- البِرُّ حُسنُ الخُلُقِ ، وَلإثمُ ما حاكَ في صَدرِكَ وَكَرِهتَ أنْ يطَّلِعَ عَلَيهِ النَّاس . ( رواه مسلم

چاكەی زۆررەوشت جوانی یە ، گوناهیش ئەوەیە كە لە دڵتا خورتە خورت بكا و پێت ناخۆش بێت خەڵكی پێ بزانێت .

22- ما أَذِنَ اللهُ لِشَيءٍ ما أَذِنَ لِنَبِيَّ حَسَنِ الصَّوتِ يَتَغَنَّي بِالقرآنِ يَجهَرُ بِهِ . ( متفق عليه ))

خوا مۆڵەتی نەداوە بۆ هیچ شتێك هەروەكو مۆڵەتی داوە بە پێغەمبەرێكی دەنگ خۆش كە بە ئاوازەوە بە دەنگی ئاشكرا قورئان بخوێنێنەوە

23- لا يَخلُوَنَّ أَحَدَكُم بإمرَأَةٍ إِلا مَعَ ذي رَحِمٍ مَحرَم . ( متفق عليه )

هیچ كەس لە ئصوە لەگەڵ ئافرەتصكدا گۆشەگیر نەبص و لە شوصنی چۆڵدا لەگەڵی كۆنەبصتەوە مەگەر لەگەڵ كەسصكی مەحرەم دا.

24- نِعمَتانِ مَغبونٌ فيهِما كَثيرٌ مِنَ النَّاس : الصَّحَةُ والفَرَاغُ .( رواه البخاري )

دوو نیعمەت زۆر كەس تیایدا خەسارەتمەند و دۆراون : تەندروستی و ، بێكاری و فەراغەت . ( واتە ناتوانن بە شێوەی شیاوو تەواو سوود لەو دوو نیعمەتە وەربگرن )

25- أَلمؤمِنُ القَويُّ خَيرٌ وَأَحبُ إلى الله مِنَ المُؤمِنِ الضَّعيفِ ، وَفي كُلٍ خَيرٌ ، أَحرِص عَلى مايَنفَعُكَ ، وأستَعِن بِالله ، وَلاَ تَعجَز ، وَإن أَصابَكَ شَيءٌ فَلا تَقُل : لَو أنَّي فَعَلْتُ كانَ كذا وَكذا ، وَلكِن قُل : قَدَّرَ الله وَمَا شآءَ فَعَل ، فإنَّ ( لَو ) تَفتَحُ عَمَلَ الشَّيطانِ … ( رواه مسلم )

برواداری بەهێز و بازوو باشتر و خۆشەویست ترە لای خوا لە برواداری لاواز ، بەڵام لە هەردوو لایاندا خێر و چاكە هەیە . سووربە لەسەر ئەو شتەی كە سوودت پص ئەگەیەنێ و بە خوا پشت ببەستە و لاوازی مەنوێنە ئەگەر شتێكت تووش هات مەڵێ: ئەگەر واو وام بكردایە واو وا دەبوو ، بەڵكو بڵێ : خوا وای بریارداوەو هەرچیش خۆی مەیلی بێ دەیكا ، چونكە وشەی (ئەگەر) (دەرگای) كاری شەیتان دەكاتەوە .

26- مَا يُصيبُ المُسِلمَ مِنَ نَصَبِ وَلا وَصَبٍ وَلا هَمٍ وَلا حَزَنٍ وَلا أَذى وَلا غَم حتى الشَّوكَةَ يُشاكُّها ، إِلا كَفَّرَ اللهُ بِها مِن خَطاياهُ .( رواه مسلم )

هەرچیەك كە تووشی موسڵمان دصت لە : ماندوویی و ناأەحەتی و مەراق و خەفەت و ئازار و خەم ، تەنانەت دأكیش كە بە پص ی دا دەپصت خوا بەو شتانە لە گوناهی هەڵدەوەرصنصت.

27- لا تَزولُ قدَما عَبدٍ حتى يُسأَلَ عَن عُمُرهِ فيمَ أفناهُ ، وَعَن عِلمِهِ فِيمَ فَعَلَ فيهِ ، وَ عَن مالِهِ مِن أينَ اكتَسَبهُ وَفيمَ أنفَقَهُ ، وَعَن جِسمِهِ فيمَ أَبلاهُ . ( رواه الترمذي و قال حديث حسن  صحيح)

دوو پێ ی هیچ بەندەیەك ناترازێت تا (لە چوارشت) پرسیاری لێ نەكرێت : لە تەمەنی : كە لە چیدا بەسەری بردووە ، لە عیلم و زانستی : كە لە چیدا بەكاری هێناوە ، لە سامانی : كە لە كوێوە پەیدای كردووە و لە چیدا بەخشیویەتی ، وەلە لاشەی كە لە چیدا تاقی كردووەتەوە ؟

28- عَلى كلُّ مُسلِمٍ صَدَقَةٌ ، قَالَ أَرَأيتَ إِن لَم يَجِد؟

قَالَ : يَعمَلُ بِيَدَيهِ فَيَنفَعُ نَفسَهُ وَيَتَصَدَّق ، قَالَ : اَرَأيتَ إِن لَم يَستَطِع؟ قَالَ : يُعِينُ ذا الحاجةِ المَلهُوف . قالَ : أَرأَيتَ إِن لَم يَستَطِع؟ قَالَ : يأمُرُ بِالمعروفِ أوِالخَيرِ . قَالَ : أرَأيتَ إن لَم يَفعَل ؟ قَالَ : يُمسِكُ عَنِ الشَرَّ فَإنَّها صَدَقَةٌ . ( متفق عليه )

هەموو موسڵمانێك خێر كردنی لەسەرە ، یەكێ پرسی : ئەی ئەگەر نەیبوو ؟ فەرمووی : بە دەستی خۆی ئیش بكات و سوود بە خۆی و غەیری خۆی بگەیەنێ ، ووتی : ئەی ئەگەر نەیتوانی؟ فەرمووی : یارمەتی خەڵكی لێقەوماوی موحتاج بدات ، ووتی : ئەی ئەگەر نەیكرد؟ فەرمووی : خۆی بگرێ لە خراپە كردن ، ئەوە خۆی چاكە كردن و ( صدقه ) یە .

29- يَا أَيُّها النَّاسُ ! مَن عَلِمَ شَيئاً فَليَقُم بِهِ ، وَمَن لَم يَعلَم فَليَقُل اللهُ أَعلَم ، فإنَ مِنَ العِلمِ أَن يَقُولَ الرَّجُلُ لِما لا يَعلَمُ : الله أعلمُ قالَ الله تَعالى لِنَبِيهِ : قُل ما أسأَلُكُم عَلَيهِ مَن أجرٍ وَما أَنَا مِنَ المُتَكَلَّفينَ .( رواه البخاري )

ئەی خەڵكینە ! هەركەس شتێكی زانی با بە گوێرەی زانینەكەی جێ بە جێی بكات و ، هەركەس نەیزانی با بڵێت : خوا باشتر دەزانێت ، چونكە ئەمە عیلمە كە یەكێك سەبارەت بەشتێك كە نایزانێت بڵێت : خوا باشتر دەزانێت . خوا بە پێغەمبەرەكەی فەرمووە : ئەی محمد! تۆ بڵێ لەسەر گەیاندنی (ئەم پەیامە) داوای هیچ پاداشێكتان لێ ناكەم و ، من لەو كەسانە نیم كە زۆر لە خۆیان دەكەن

30- إِنَّ المؤمِنَ لَيُدرِكُ بِحُسنِ الخُلُقِ دَرَجَةِ الصَّائِم القائِم.( رواه ابو داو )

بروادار بە رەوشت جوانی دەگاتە پلەی رۆژووگری شەوبێدار .

31- جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ الله فَقالَ : أَوصِنِيِ فَقالَ : لا تغضَب .( رواه البخاري )

پیاوێك هاتە خزمەت پێغەمبەری خواو عەرزی كرد : ئەی پێغەمبەری خوا ئامۆژگاریم بكە، فەرمووی : توورە مەبە ( لە ریوایەتێكدا سێ جار فەرمووی : توورە مەبە ) .

32- أَيُّهَا النَّاس ! إِنَّ الله طَيّبٌ لا يَقبَلُ إِلاّ طَيبا – وَإِنَّ الله أّمَرَ المؤمِنينَ بِما أَمَرَ بهِ المرسَلينَ ، فَقالَ ( يا أَيُّها الرُّسُلُ كُلوا مِنَ الطَيّباتِ وَاعمَلوا صالِحا ) وَقالَ تَعالى : ( ياأيها الذينَ آمنو كُلُوا مِن طَيباتِ ما رَزَقناكُم ) ثُمَّ ذَكرَ الرَّجُلَ يُطيلُ السَّفَرَ ، أَشعَثَ أغبَرَ ، يَمُدُّ يَدَيهِ إلى السَّمآءِ : يا ربُّ يا ربُّ !! وَمَطعَمُهُ حَرامٌ وَمَشرَبُهُ حَرامٌ ، وَغُذِيَ بِاالحرامِ فأنَّى يُستَجابُ لَهُ ؟!.. ( رواه مسلم )

ئەی خەڵكینە ! بەأاستی خوا خاوصنە و هەرچی خاوصن نەبصت وەری ناگرصت . بەأاستی خوا ئەو فەرمانەی كە بەسەر پصغەمبەرانیدا داوە بەسەر موسڵمانانیشدا داوە . فەرموویەتی : ئەی پصغەمبەران ؛ لەو شتە پاك و خاوصنەكان بخۆن و كاری چاكە بكەن ، هەروەها فەرموویەتی : ئەی بأواداران ؛ لەو شتە پاك و خاوصنانەی كە پصمان داون بخۆن.. پاشان پصغەمبەری خوا (صلی الله علیە وسلم) باسی كەسصكی كرد كە لە سەفەردا زۆری پص دەچص و، سەرو پرچی هاتووە و تەپ و تۆزاویەو ، دوو دەستی بەرەو ئاسمان بەرز دەكاتەوە و، (دەڵص) : ئەی پەروەردگارم ؛ ئەی پەروەردگارم ؛ لە كاتصكدا كە خواردن و خواردنەوەی حەرامە و بە حەرام تصركراوە ، ئیتر چۆن پاأانەوەی گیرا دەبص و چۆن وەڵامی دەدرصتەوە ؟!.

33- ما مِن يَومِ يُصبِحُ العِبادُ فِيهِ إِلا مَلَكَان يَنـزلانِ ، فَيَقُلُ أَحَدُهُما : (اللهمُ أعطِ مُنفِقاً خَلَفاً ، وَيَقولَ الآخرُ: اللَّهمَّ أَعطِ مُمسِكاً تَلَفاً )

هیچ شەوێ رۆژ لە بەندەكانی خوا نابێتەوە مەگەر دوو فریشتە دێنە خوارەوە و یەكێكیان دەڵێت : خوایە ؛ هەركەس سامانی دەبەخشێت و ( صدقه ) دەكات ماڵی تری پێ بدە ، ئەوەی تریشیان دەڵێت : خوایە ؛ هەركەس دەستی قوچاندووە و لە دارایی خۆی نابەخشێ ماڵەكەی لە نێو بەرەو بیفەوتێنە .

34- أَيُّكم مَالُ وارثِهِ أَحَبُّ إلَيهِ مِن مالِهِ . قالُوا : يا رَسُلَ الله ! ما مِنا إلا مَالُهُ أَحَبُّ إِلَيهِ . قال : فإِنَّ مالَهُ ما قَدَّم و مَالُ وَارِثِهِ ما أَخَّرَ.( رواه البخاري )

كص لە ئێوە ماڵی خۆی لە لا خۆشەویست رە ؟ ووتیان : ئەی پێغەمبەری خوا ؛ هەموومان ماڵی خۆمان لە لا خۆشەویست ترە . فەرمووی : دەی بەراستی هەركەس ماڵی خۆی ئەوەیە كە پێشی خۆی خستووە و بەخشیویەتی و ، ماڵی میرات بەرەكەی ئەوەیە كە هێشتویەتەوە . ( چونكە بۆ ئەو بەجێ دەمێنێت ) .

35- لا يَبْلُغُ العَبْدُ أَنْ يَكونَ مِنَ المُتَقّينَ حَتّى يَدَعَ ما لا بَأْسَ بِهِ حَذَراً مِمَّا بِهِ بَأسْ . ( رواه الترمذي و قال حديث حسن )

بەندەی خوا ناگاتە رادەیەك كە بچێتە ریزی لە خوا ترسان و (متقی) یەكان ، تا واز لەو شتانە بێنێت كە لە رووی شەرعی یەوە گیروگرفتیان لەسەر نی یە ، لە ترسی ئەوەی كە نەبێ بە تووشی ئەو شتانەوە كە لە رووی شەرعی یەوە پەسەند نین .

36- إيّاكُم وَالدُّخُلُ عَلى النَّساءِ ، فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ الأنصارِ : أَفَرَأَيتَ الحَمْوَ ؟ قَالَ : الحَموُ المَوتُ . ( متفق عليه )

وریابن خۆتان لە چوونە لای ئافرەتان ( بە تەنیایی ) بپارێزن ، پیاوێك لە یاریدەدەران فەرمووی : ئەی خزمی نزیكی ژن بۆ بۆ پیاوەكەی یا بە پێچەوانەوە ( واتە ماڵە خەزورانی هەردوولا بۆ یەكتر وەكو –ژن خوشك– بۆ پیاو ، یا –هێوەر– بۆ ژن ، حوكمی چۆنە ؟ فەرمووی : ئەوە هەر مەرگە . (واتە مەرگ لەو كارە چاكترە ، یا ئەو كارە مرێنەرە ) دیارە ئەوە دەگەیەنێت كە حوكمەكەی توندترە ، چونكە جێگەی گومان نی یە و خەڵكی تووش بوونی گوناه بە دوور دەزانن و بەو هۆیەوە شەیتان زیاتر لە كەمیندایە .

37- إِذا آوَى أحَدُكُم إِلى فِراشِهِ فَلْيَنفِضْهُ بِداخِلَةِ إزارِهِ فَإنَّهُ لا يَدرِي ما خَلْفَهَ عَلَيهِ ، ثُمَّ ليَقُلْ : باِسمِكَ رَبّي وَضَعتُ جَنبي وَبِكَ أَرفَعُهُ . إن أَمسَكتَ نَفسي فَارحمها وَإن أَرسَلتَها فَاحفَظها بِما تَحفَظُ بِهِ عِبادَكَ الصَّالِحينَ . ( متفق عليه )

گەر كەسێكتان چووە ناو جێگای نووستن باجێوبانەكەی بتەكێنێت ، چونكە نازانێ چی تیا بەجێ ماوە ( واتە دەگونجێت جانەوەرێك یا شتێكی ئازاردەری تێدا بێت ) ، پاشان بڵێت : بەناوی تۆوە ئەی پەروەردگارم راكشام و بەناوی تۆشەوە هەڵدەستمەوە . ئەگەر لەم نوستنەم دا گیانت كێشام رەحمم پێ بكەو ، ئەگەر گیانیشت نەكێشام بەو شێوەیەی گیانی پیاوچاكانی خۆتی پێ دەپارێزی ، بیپارێزە .

38- أَللّهُمَّ إِنيِ أَسألُكَ الهُدى والتَّقى والعَفَافَ وَالغَنِنى . ( رواه مسلم )

ئەی خوایە؛ بە راستی من أێنمومایی و لە خوا ترسان و داوێنپاكی و قەناعەت و بێ ئیحتیاجی ، هەر لە تۆ داوا ئەكەم .

39- مَن خافَ أدلَجَ ، وَمَن أَدلَجَ بَلَغَ المَنـزِلَ ، ألا إِنّ سِلعَةَ اللهِ غالِيَة أَلا إِنَّ سِلعَةَ الله الجَنَّة . ( رواه الترمذي و قال حديث حسن )

هەركەسێ بترسێ ( زوو و لە سەرەتای شەوی تەمەنیدا ) دەكەوێتە رێ، وە هەركەس زوو بكەوێتە رێ دەگاتە مەنزڵ ، ئاگادار بن؛ بە راستی كاڵای خوا گرانە ، ئاگادار بن؛ كاڵای خوا بەهەشتە .

40- بَادِرًوا بِالأَعمَالِ سَبعاً ، هَل تَنظُرونَ إِلاّ : فَقرأ مَنسيا ، أو غَنِيَ مَطغِياً ، أَو مَرَضاً مُفسداً ، أَو هَرماً مُفنِداً ، أو مَوتاً مُجهِزاً ، أَوِ الدَّجال ، فَشَرُّ غائِبٍ يُنتَظَر ، أَو السّاعة والساعَةُ أَدهَى وَأَمَرّ .( رواه الترمذي و قال حديث حسن )

لە حەوت كاردا دەست پێش خەری بكەن ، ئێوە جگە لەم حەوت شتە چاوەروانی چی تر دەكەن ؟ : یا هەژاری یەك كە شتتان لە بیر دەباتەوە ، یا دەوڵەمەندییەك كە سەركەشتان دەكات ، یا نەخۆشی یەك كە ئەتان فەوتێنێت ، یا پیری یەك كە ئەتان خڵافێنێت ، یا مردنێك كە ئەتان برێتەوە ، یا دەججال ، كە خراپترین گوم بوویەكی چاوەروان كراوە ، یا دوا رۆژ كە زۆر تاڵ و ناسۆر ترە .

سەرچاوە : چل گوڵ لە گوڵزارى پێغەمبەر